Nagły wzrost napięcia elektrycznego zagraża domowym i biurowym urządzeniom zasilanym prądem. Do najczęstszych przyczyn nagłych skoków napięcia należą wyładowania atmosferyczne, a ich skutkiem może być zniszczenie przewodów i sprzętu, a także iskrzenie będące częstą przyczyną pożarów. W celu zapobieżenia tym zniszczeniom warto dobrze przemyśleć ochronę przepięciową w mieszkaniu czy biurze.

Rodzaje przepięć prądu zagrażających elektronice

Przepięcia zewnętrzne, wywołane przez uderzenie pioruna podczas burzy to nie jedyny powód uszkodzeń sprzętu. Na tego rodzaju przepięcia narażone są głównie budynki wysokie oraz pojedyncze obiekty stojące na otwartej przestrzeni. Dotyczyć też mogą zabudowań, do których prąd doprowadzony jest napowietrznymi liniami niskiego napięcia starego typu, które nie zostały jeszcze wymienione na okablowanie podziemne.

Innym typem przepięć są przepięcia wewnętrzne, nazywane także systemowymi, które dotyczą wewnętrznych instalacji elektrycznych. Mogą one być skutkiem zwarcia, doziemienia lub przełączenia. Takie przepięcia zagrażają porażeniem, mogą również wywołać pożar. Ponieważ przepięcia różnią się od siebie czasem trwania, amplitudą i częstotliwością, stosuje się różne typy zabezpieczeń przed przepięciami elektrycznymi w mieszkaniach, domach wolnostojących, czy większych obiektach.

Ochrona przed przepięciami podczas burzy

Podstawą ochrony przed skutkami wyładowań atmosferycznych jest instalacja odgromowa, w którą zgodnie z przepisami musi być wyposażony każdy budynek. Skuteczny system składa się z metalowych zwodów, przewodów odprowadzających i uziemiających oraz uziomów, a jego działanie polega na przejęciu pioruna, odprowadzeniu energii w kierunku ziemi i rozproszeniu jej w gruncie. Mimo skutecznej ochrony budynku przed dramatycznymi skutkami takimi jak pożar, czy uszkodzenia mechaniczne, uderzenie pioruna w system odgromowy może doprowadzić do skoku napięcia w sieci wewnętrznej.

Część ładunku elektrycznego pochodzącego z wyładowania przechodzi na instalacje, które wchodzą do budynku, dlatego stosuje się ochronę strefową instalacji elektrycznych. Każde przejście z jednej strefy ochronnej do innej powinno być wyposażone w ograniczniki przepięć. W szczególności dotyczy to połączeń wyrównawczych instalacji oraz zabezpieczeń linii sygnałowych. Rodzaj zastosowanego ogranicznika należy dostosować do typu obiektu, jego położenia i wyposażenia, aby jak najskuteczniej chronić urządzenia wewnątrz.

Rodzaje ograniczników przepięć stosowanych w budownictwie

Ograniczniki przepięć możemy podzielić z uwagi na parametry ochrony oraz na metodę działania. Z uwagi na metodę działania wyróżniamy:

• warystory – tańsze ograniczniki, które ograniczają poziom napięcia i mają mniejszą zdolność odprowadzenia ładunku elektrycznego;
• ograniczniki iskiernikowe – droższe urządzenia obcinające napięcie, o większej zdolności odprowadzenia ładunku.

Ponieważ zwykle stosuje się kilka ograniczników, można łączyć warystory i iskierniki, dobierając je odpowiednio w zależności od pożądanego poziomu ochrony.

Można się spotkać z różnymi oznaczeniami ograniczników. Zasadniczo spotyka się trzy stopnie ochrony:

• Ograniczniki oznaczane T1 lub klasy B – zabezpieczają przed bezpośrednim uderzeniem pioruna. Są montowane w na wejściu instalacji do obiektu.
• Ograniczniki typu T2 lub klasy C – zabezpieczają przed przepięciami łączeniowymi. Montowane są w rozdzielnicach.
• Ograniczniki T3, klasa D – służą do ochrony elektroniki domowej i są montowane w gniazdkach lub listwach zabezpieczających.